De Zonnekouter is een kleinschalige gemengde biologisch-dynamische boerderij. We telen er smaakvolle groenten met aandacht en zorg voor de aarde en al wat er op werkt en leeft.
Biodynamische groenten en kip- en rundsvlees. Groente- en fruitpakketten, hoevewinkel.
- Vossenholstraat 9 – 9870 Zulte
- 0470 64 57 05
- dezonnekouter.be
- @zonnekouter
“Zaadvaste rassen geven zekerheid voor de toekomst.”
Tegenwoordig gebruikt de landbouw vooral hybride rassen. Bij hybridisatie worden bepaalde eigenschappen ingekruist (meestal hoge opbrengst, of bepaalde resistenties) van twee teeltlijnen. Hybride rassen zijn gestandaardiseerd wat die eigenschappen betreft. Het gevolg hiervan is dat veel waardevolle eigenschappen op de achtergrond zijn geraakt, en we diversiteit in het gewas kwijt zijn. Hybride rassen kunnen dan wel een grotere opbrengst hebben, maar moeten bijvoorbeeld inboeten aan smaak. Vaak zijn ze zodanig gericht op grote vegetatieve groei dat ze niet meer tot bloei of zaadvorming kunnen komen. En als de omstandigheden afwijken van de ideale omgevingsfactoren (een droge zomer, een koud najaar) zijn ze niet zo flexibel en weerbaar. Doordat ze op grote schaal ontwikkeld worden in laboratoria, zaadhuizen of proefvelden, en de vermeerdering vaak ver van huis gebeurt, zijn ze ook niet aangepast aan de lokale bedrijfsomgeving. Daardoor is het bij hybride rassen altijd wat koffiedik kijken, omdat je vooraf niet weet wat de zaadhuizen zullen aanbieden. De ene keer doen ze het goed, de andere keer gaat het moeizamer. Of krijg je af te rekenen met een ziekte, dan zullen alle planten ervan afzien, omdat ze vrijwel identiek zijn.
Bij zaadvaste rassen krijg je een ander verhaal: je hebt een bredere genetische diversiteit, en een veerkrachtiger gewas. Je kiest de mooiste, sterkste, lekkerste exemplaren en gaat daarmee verder. Bij een eigen selectie krijg je over de jaren heen een steeds grotere aanpassing aan de plek en omstandigheden waar de gewassen geteeld werden. Als er al een ziekte of plaag optreedt is de ziektedruk is veel lager, de planten zijn weerbaarder en sterker en groeien er toch een stukje door. Dit is geen pleidooi tegen hybriden: ook wij hebben er al aangekocht, voor vele koolgewassen is het bijvoorbeeld moeilijk zaadvaste rassen rendabel te krijgen. Maar voor de meeste gewassen kiezen we op De Zonnekouter voor zaadvaste rassen, vol van smaak. En een aantal gewassen vermeerderen we zelf: eigen aan de boerderij!
Regionale aanpak, vermeerdering in huis
Veel zaadvaste rassen kopen we aan bij Bingenheimer Saatgut in Duitsland. De laatste jaren zorgt ‘Vitale rassen’, een initiatief van Vlaamse bioboeren voor regionaal zaadvast groenten-en bloemenzaad, dat meer aangepast is aan onze lokale bodem en klimaat.
Voor een beperkt aantal favoriete teelten (prei, roodlof, venkel, selder, veldsla) gaan we op De Zonnekouter voor eigen zaadteelt. We selecteren tijdens de rondgang op het veld of bij de oogst de planten die het het best doen en laten die uitschieten om er zaad van te oogsten. Meestal gaat dat om een paar tientallen planten zaadteelt, voor eigen gebruik.
Zo vermeerderen we al lang zaad van prei (op basis van de Mechelse blauwgroene van Akelei), zodat ze zich beter aanpast aan onze zandbodem. Maar dat betekent niet dat we vandaag hét ultieme Zonnekouterprei-zaad hebben. Er zit een voortdurende dynamiek in, die aanpak zorgt ervoor dat je ras mee evolueert. Als de klimatologische omstandigheden blijven veranderen en het wordt jaar na jaar droger, dan zullen we zaad moeten vermeerderen van de preiplanten die het best in die drogere omstandigheden gedijen.
Door zelf zaad te vermeerderen, benader je de teelt anders. Koop je hybride zaad, dan ben je eigenlijk eindklant. Met eigen zaadvaste rassen, je eigen selectie en eigen vermeerdering krijg je een tweede, cyclische stroom. Je vergroot het genetisch potentieel, investeert in droogte- en ziekteresistentie, én in smaak. Door zelf zaad te vermeerderen verbind je het zaad aan je bedrijf.
Met een eigen selectie ‘Machelse struikselder’ telen we mee zaad voor Vitale rassen.
Dit jaar hebben we ook voor Bingenheimer sla geteeld voor zaadproductie. We hebben zelf geen selectie gedaan, maar hebben wel vermeerderd; op 75 vierkante meter, zo’n 1000 planten. Zo dragen we met De Zonnekouter bij aan het bredere zaadverhaal.
Het bedrijf als levend organisme
Ik vind de benadering van een landbouwbedrijf als organisme erg mooi. Je kunt alles biologisch doen en dat is mooi, maar ik vind mezelf helemaal terug in de Demeter-filosofie waarbij alles deel uitmaakt van een groot organisme: grond, veestapel, het zaad, de mensen … die lopen allemaal mooi in elkaar over. Ook het feit dat iedereen er een plek heeft, vind ik mooi. Het vormt allemaal een bijzondere eenheid, verbonden door de composthoop, omdat daar allerlei fysieke stromen in samenkomen: koemest, plantenafval, houtsnippers, menselijke arbeid en aandacht. En van daaruit ontstaat nieuw leven dat weer over het bedrijf verspreid wordt. Dat is een heel mooie en inspirerende cyclus.
In de wereld van biodynamische boeren vind je toch nog iets meer diepgang en bezieling. Wil je Demeter gecertificeerd worden, dan moet je je wel uiteenzetten met alle aspecten in je bedrijf. Ik heb bijvoorbeeld veel waardering voor de collegiale toetsing, waarin je verschillende aspecten van je bedrijf bespreekt en er een heel waardevolle uitwisseling bestaat tussen boeren.
Preparaten helpen
Preparatengebruik gaat verder dan het kosmisch-spirituele, er zijn ook steeds meer wetenschappelijke studies die de werkzaamheid ervan aantonen. Preparaten maken en gebruiken heeft op het eerste gezicht iets onwezenlijks. Als je er tijd voor maakt, aandacht voor hebt, je ermee uiteenzet en het je eigen maakt, dan wordt het juist een heel wezenlijk deel van je bedrijf. Je zou ze kunnen toepassen zonder aandacht en verstilling, puur pragmatisch. Maar op energetisch niveau vragen preparaten wel de juiste omstandigheden. Met preparaten help je je gewassen om alle groeistadia te doorlopen, in extreme klimatologische omstandigheden help je ze om veerkrachtiger, creatiever en weerbaarder te worden.
